De plaatsen Artzana, Baunei, Villagrande, Seulo, Urzulei en Talana in het oostelijke deel van Sardinië, vormen samen de Blue Zone Sardinië.
Dit ruwe hoogland met zijn rotskusten is de plek waar de oudste mannen op aarde leven. In de bronstijd, zo’n 3000 voor Christus, vestigden zich hier al de eerste bewoners. De geschiedenis is hier voelbaar, alsof je even terug in de tijd gaat. Haastige mensen, glimmende auto’s, fastfood ketens: het zijn fenomenen die hier niet bestaan. In de dorpjes heerst een natuurlijke rust en vredigheid.
Oude mannetjes zitten op een bankje te praten, vrouwen sjokken op hun gemakje naar de winkel, er wordt wat op het land gewerkt en kinderen vermaken zich met elkaar op het dorpsplein. Op Sardinië hebben de inwoners een stressloos bestaan: éen van de belangrijkste kenmerken van een Blue Zone.
Respect voor ouderen
Eén van de dingen die opvalt aan het leven op Sardinië is hoe belangrijk familiebanden zijn en hoe ouderen worden gerespecteerd.
Bij ouderdom verhuizen zij niet naar de bejaardenhuizen, maar blijven gewoon thuis. Tussen hun familie worden ouderen gewaardeerd om hun wijsheid. Ze werken in de tuin, helpen bij de opvoeding en geven hun unieke recepten door aan de volgende generatie. Dat geeft deze mensen een doel en houdt ze actief.
Volgens sommige onderzoeken leven oudere Sardijnen die bij familie in de buurt blijven wonen, gemiddeld vijftien jaar langer dan ouderen in bejaardentehuizen.
Toverwoord
Elke Blue Zone heeft wel een paar eigen gebruiken of gerechten die die Blue Zone typeren en die bijdragen aan het oud worden van de bewoners. Naast de hechte familiebanden, is in Sardinië het toverwoord: minestronesoep!
Deze soep heeft alle kenmerken van eersteklasvoedsel waarmee je gezond oud kunt worden. Alle dorpen in deze Blue Zones hebben hun eigen recept. Maar alle dorpelijke versies hebben de kenmerken van de landelijke keuken en zijn vol van smaak, goedkoop en samengesteld uit ingrediënten die helpen om gezond en lang te leven.
Deze levensstijl bestaat vooral uit het eten van bonen, gerst, seizoensgroenten, aardappels, kruiden en zo min mogelijk vlees. In de gerechten komen honderden jaren kookervaring en beproefde seizoensproducten samen. Deze Sardijnse versie van minestronesoep levert alle eiwitten die je nodig hebt. De bonen en bladgroenten zorgen voor veel vezels, die bevorderlijk zijn voor een gezonde darmflora, en meervoudige koolhydraten en voedingsstoffen die goed zijn voor de stofwisseling.
Doordat de ingrediënten elk seizoen weer verschillend zijn, is de smaak dat ook.
Sardijns menu
Een typische Sardijnse lunch bestaat uit minestronesoep, carta de musica (platbrood dat zijn naam dankt aan de structuur van oud muziekpapier) en een glaasje Cannonau, een rode streekwijn. Het avondeten wordt vaak met de restjes van de lunch gemaakt die - doordat de smaken zich hebben kunnen mengen - nog lekkerder zijn. Het is zoals het dag in dag uit gaat op het eiland. Er zijn zelfs mensen op Sardinië die beweren dat er in hun leven nog geen dag is voorbijgegaan zonder een kop minestronesoep.
Saai
Dat klinkt misschien saai, zo weinig variatie. Het tegendeel is waar: een rustig voedingspatroon met de juiste ingrediënten, lijkt een grote rol te spelen bij het bereiken van de hoge leeftijd van deze mensen.
Professor Gianni Pes van de Universiteit van Sassari, is een van de vooraanstaandste experts op het gebied van levensduur. Hij bestudeert al dertig jaar het voedingspatroon op Sardinië en de levensstijl van honderdjarigen over de hele wereld. Hij verklaart het succes van een herhalend voedingspatroon als volgt:
“Te veel ingrediënten veroorzaakt moleculaire stress in het lichaam. Als je teveel verschillende soorten voedsel eet, moet je immuunsysteem harder werken en ontstaat er stress. Als ons immuunsysteem te maken krijgt met vreemde indringers, of dat nu bacteriën, virussen of nieuwe moleculen uit eten zijn, dwingen ze de genen in de verdediging. We hebben slechts een beperkt aantal genen die we kunnen ‘aanzetten’ voordat ons immuunsysteem het opgeeft. Elke dag hetzelfde voedsel eten kan een manier zijn om ze te beschermen en dus lang mee te kunnen.”
Wijn
Gek genoeg is wijn een andere factor die lijkt bij te dragen aan de lange levensduur van de Sardijnen. Cannonau wordt gemaakt van de Sardijnse variant van het blauwe druivenras grenache, waarvan het sap samen met de gezonde pitjes en schillen vijftien dagen fermenteert. De zo ontstane rode Cannonau heeft van alle wijnen ter wereld het hoogste gehalte antioxidanten. Heel gezond. Elke dag 1 of 2 glazen van deze wijn doet wonderen.
Akentannos
Belangrijk is dat voedsel hier nooit enkel als brandstof wordt gezien, maar als middel om gastvrijheid te tonen en familie- en vriendschapsbanden te onderhouden. De maaltijden worden altijd samen genuttigd en beginnen met een geheven glas Cannonau en een oude Sardijnse heildronk, die niet passender kan zijn:
‘Akentannos!… dat jullie maar honderd mogen worden!’
En dat is wat hier gebeurt. Mensen worden 100 en doen dat met elkaar! En met minestronesoep!