INTERVIEW: ‘Overal zijn Blue Zones als jij dat wil’, ziet verouderingsonderzoeker Andrea Maier
Zijn er echt maar vijf Blue Zones op aarde?
Nee, vindt Prof. Andrea Maier, verouderingsonderzoeker en hoogleraar Gerontologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en hoogleraar Interne geneeskunde aan de National University of Singapore.
„Overal ter wereld kun je je eigen Blue Zone creëren, maar je moet dat wel zelf willen.”
Wanneer we Maier spreken, verblijft zij in Singapore. Een dag eerder heeft ze daar samen met andere wetenschappers het 'Centre for Healthy Longevity' geopend. De belangrijkste missie van dit centrum is om de inwoners van Singapore te stimuleren om gemiddeld vijf levensjaren gezond ouder te worden.
En dat terwijl Singapore al jaren in de top vijf staat van landen met de hoogste levensverwachting. De gemiddelde Singaporees wordt bijna 84 jaar (83.93). Ter vergelijking: In Nederland worden we 82,64 jaar oud.
Maar Maier helpt een misverstand uit de wereld: „Singapore is absoluut geen Blue Zone. Blue Zones zijn gebieden waar inwoners een extreem hoge leeftijd bereiken", vertelt ze. „Daar komen heel veel honderdjarigen voor, maar dat betekent niet dat de levensverwachting van de populatie daar het hoogste is. Singapore is dus geen Blue Zone, maar we zijn wel het land met de hoogste levensverwachting. Maar bijzonder veel honderdjarigen wonen hier niet. Er zit dus een groot verschil in landen met een hoge levensverwachting en Blue Zones.”
Ondanks die hoge levensverwachting, komen er relatief veel ziektes voor in een dichtbevolkt land als Singapore. Een voordeel dat de Blue Zones hebben ten opzichte van Singapore, is dat ze een bepaalde levensstijl hebben waardoor inwoners lang en gezond leven. Maar dat betekent niet dat wanneer je in een Blue Zone woont, je automatisch ook oud wordt.
Maar van het gedrag van Blue Zoners kunnen we wel veel leren in Nederland, benadrukt Maier. Te beginnen met de fysieke activiteit en het eetpatroon. „Eet bijvoorbeeld niet door als je vol zit. Dat is iets wat in de Westerse maatschappij vaak gebeurt.”
Een sociaal netwerk benoemt Maier ook als belangrijk. „Ik ben in een dorpje opgegroeid dat ook zo een Blue Zone zou kunnen zijn. Daar leven mensen ontzettend lang. Bijvoorbeeld door de sociale controle die daar is en de verre fietstocht die zij moeten maken naar de supermarkt omdat het een paar kilometer verderop is en niet om de hoek.
Misverstanden
„Teveel verandering is meestal niet het beste”, zo vertelt Maier echter over misverstanden die ontstaan bij mensen die hun leefstijl proberen te veranderen. „Fysieke activiteit is erg goed voor je, maar elke dag een marathon lopen is daarentegen weer heel erg slecht voor je. Het is belangrijk dingen met mate te doen en te weten welk optimum je wilt en kunt bereiken."
Prof. Andrea Maier: „Je hoeft niet meer te doen dan goed voor je is.”
Maier noemt nog een groot misverstand dat in de Westerse wereld van toepassing is: „Als iemand ziek is, zijn wij geneigd om heel liefkozend te zijn voor diegene. ‘Ga maar zitten, ik breng je de koffie wel’ en ‘Ik doe wel even boodschappen voor je’. Wij denken hiermee hulp te bieden, terwijl je juist iets essentieels ontneemt uit het leven van iemand.” Als wij ziek zijn en achteruit gaan, is het juist belangrijk om te blijven bewegen en op ons gewicht letten.”
Maier benadrukt dat dit in de Blue Zones dus minder gebeurt. „Iedereen wordt daar op zijn of haar eigen niveau geïntegreerd in de samenleving, door op het land te werken of door iets in de kerk te doen. Daardoor is er heel veel sociale binding.”
Een Blue Zoner wordt natuurlijk niet aan zijn lot overgelaten als diegene echt niet meer kan. „Dan wordt er natuurlijk wel voor gezorgd, maar het grote verschil met de Westerse wereld is dat daar wordt ingezet op wat je (nog) wél kunt. Je krijgt daar de ruimte om dat te kunnen blijven doen. Die persoon behoudt de autonomie op die manier.”
Mooier oud kun je niet worden
Het beste praktijkvoorbeeld noemt zij de laatste maanden van de Britse Koningin Elizabeth. „Mooier oud kun je niet worden”, vindt Maier.
„Twee dagen voor haar overlijden heeft zij nog een prime minister mogen verwelkomen. De essentiële taken heeft zij tot het einde van haar leven gedaan. Dat is toch prachtig?” En waarom Prins Charles dan niet eerder koning werd, toen Queen Elizabeth al op leeftijd was? „Omdat zij nog kon doen wat ze kon doen. En wanneer dat niet kon, werd haar programma indien nodig aangepast.”
Maar het belangrijkste? „Ze werd in haar waarde gelaten. Dat is prachtig!”
En Maier begrijpt dat we juist geneigd zijn om voor mensen te zorgen. „We willen lief zijn voor iemand, maar dat kan dus averechts werken. In Nederland proberen we ouderen steeds langer thuis te laten wonen. Maar hoe anders was dat twintig jaar geleden nog. Toen werden ouderen naar seniorenflats gebracht en werd daar alles voor ze gedaan. Een tafeltje dekje voor de neus zetten is misschien makkelijk, maar het is juist goed om de tijd te gunnen aan ouderen om de autonomie zolang mogelijk over zichzelf te bewaren.”
Je eigen Blue Zone
Met oplopende rekeningen en steeds duurder wordende boodschappen, is het de vraag op welke manier je toch goed bezig kunt zijn, zonder daar een grote portemonnee voor te hebben.
„Zelfs als je van de supermarkt afhankelijk bent kun je een gevarieerd en gezonde leefstijl hanteren. Iedere supermarkt heeft een gevarieerd aanbod van groenten en fruit”, vervolgt Maier.
En of we ondanks het feit dat de Blue Zones maar vijf gebieden op aarde zijn, we ook zelf een Blue Zone in ons leven kunnen integreren?
„Absoluut. De Blue Zones zijn niet afhankelijk van een gebied, maar afhankelijk van jou. In iedere stad is er een park waar je kunt wandelen, hardlopen en vrienden kunt ontmoeten. In elke supermarkt vind je iets gezonds. Het belangrijkste is echter dat je je moet laten verleiden door de goede dingen en niet door de slechte dingen die daar ook te koop zijn. Het Blue Zone-gedrag is zeker aan te leren en daar hoef je niet voor in die vijf gebieden te wonen. Overal in Europa zijn er Blue Zones als jij dat wilt. Je moet er alleen zelf voor willen kiezen.”